หลักการและเหตุผล
                        
                            
เภสัชกรเป็นบุคลากรทางการแพทย์ในทีมสหสาขาวิชาชีพที่มีความรู้ความชำนาญในการใช้ยา การปฏิบัติงานของเภสัชกรในการดูแลผู้ป่วยร่วมกับสหสาขาวิชาชีพทำให้ผู้ป่วยได้รับประสิทธิภาพและความปลอดภัยสูงสุดจากการใช้ยา และเนื่องจากองค์ความรู้และทักษะด้านบริบาลทางเภสัชกรรมมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่เภสัชกรจะต้องพัฒนาตนเองให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวและให้สามารถเชื่อมโยงกับระบบสุขภาพของประเทศไทยอย่างเหมาะสม หลักสูตรนี้จะเตรียมความพร้อมเภสัชกรให้มีความรู้และทักษะเฉพาะทางการบริบาลเภสัชกรรมในผู้ป่วยที่ได้รับการบำบัดทดแทนไต การบริบาลทางเภสัชกรรมเชิงลึกโดยใช้พื้นฐานความรู้ด้านเภสัชบำบัดบนพื้นฐานของข้อมูลที่ทันสมัยและเชื่อถือได้ มีทักษะในการประยุกต์ความรู้ด้านเภสัชบำบัดในการวางแผน แก้ไข ติดตาม และป้องกันปัญหาที่เกี่ยวกับการใช้ยาเพื่อให้เกิดการใช้ยาอย่างเหมาะสมทุกด้าน รวมทั้งข้อบ่งใช้ ประสิทธิภาพ อาการไม่พึงประสงค์ ความสะดวกของผู้ป่วยในการใช้ยาเพื่อให้ผู้ป่วยปฏิบัติตามสั่งได้โดยง่าย เพื่อประโยชน์สูงสุดจากการใช้ยาและมีคุณภาพชีวิตที่ดี เพิ่มคุณภาพและยกระดับมาตรฐานการให้บริการเภสัชกรรม ทำให้ประชาชนใช้ยาได้อย่างปลอดภัยและถูกต้องเหมาะสม นอกจากนี้ยังส่งเสริม สนับสนุนในการให้ข้อมูล และการให้คำปรึกษาเรื่องการใช้ยาที่ถูกต้องเหมาะสม และปลอดภัยแก่ผู้ป่วยและสหสาขาวิชาชีพ
หลักสูตรนี้มุ่งเน้นให้ผู้เรียนเข้าใจถึงหลักการทั้งทางภาคทฤษฎีและปฏิบัติเพื่อที่จะสามารถนำไปปฏิบัติตลอดจนริเริ่มการให้บริการวิชาชีพเภสัชกรรมด้านการบริบาลทางเภสัชกรรมผู้ป่วยได้จริงเมื่อสำเร็จหลักสูตรการอบรม เน้นการปฏิบัติตามหลักฐานเชิงประจักษ์ (evidence-based practice) ในการดูแลผู้ป่วยด้วยความตระหนักในความสำคัญของบทบาทเภสัชกรในการดูแลผู้ป่วยดังกล่าว คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และฝ่ายเภสัชกรรม โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ ได้เล็งเห็นความสำคัญของเภสัชกรที่จะต้องมีความรู้ ความเข้าใจ และมีความชำนาญในการดูแลผู้ป่วย จึงได้ร่วมมือจัดทำหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพเภสัชกรรม (สาขาโรคไตและการบำบัดทดแทนไต) Certificate in Pharmacy (Nephrology and Renal Replacement Therapy) หลักสูตรภาคปฏิบัติ 16 สัปดาห์ โดยมีเนื้อหาทางทฤษฎีสอดแทรกตลอดระยะของการฝึกปฏิบัติงาน ณ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ โดยความอนุเคราะห์ของโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ ได้กำหนดให้เภสัชกรฝึกปฏิบัติงาน ณ ห้องไตเทียม คลินิกผู้ป่วย และหอผู้ป่วยอายุรศาสตร์ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ เภสัชกรที่เข้ารับการฝึกจะได้มีโอกาสปฏิบัติงานร่วมกับสหสาขาวิชาชีพที่มีความชำนาญในการบริบาลเภสัชกรรมแก่ผู้ป่วย โดยหลักสูตรนี้มีนโยบายและยุทธศาสตร์สอดคล้องกับความต้องการของกระทรวงสาธารณสุข
                        
                        เนื้อหาของหลักสูตร
                        
                            
หลักสูตรการฝึกอบรมระยะสั้นการบริบาลทางเภสัชกรรม สาขาโรคไต เป็นหลักสูตรเพื่อการรับรองสมรรถนะและเพื่อการเก็บสะสมหน่วยกิต มีระยะเวลาการเรียนรู้รวมจำนวน 450 ชั่วโมง ประกอบด้วยการสอนภาคทฤษฎีโดยการบรรยายจำนวน 30 ชั่วโมง และการฝึกปฏิบัติในโรงพยาบาลจำนวน 420 ชั่วโมง
ผู้เรียนสามารถเก็บสะสมหน่วยกิตได้ 8 หน่วยกิต จาก 3 กระบวนวิชา ดังต่อไปนี้
- กระบวนวิชา 452744 เภสัชกรรมคลินิกภาคปฏิบัติระดับบัณฑิตศึกษา 1 (3 หน่วยกิต)
 
- กระบวนวิชา 452745 เภสัชกรรมคลินิกภาคปฏิบัติระดับบัณฑิตศึกษา 2 (3 หน่วยกิต)
 
- กระบวนวิชา 452779 หัวข้อเลือกสรรทางเภสัชศาสตร์ (2 หน่วยกิต)
 
โดย 3 กระบวนวิชานี้บรรจุอยู่ในหลักสูตรเภสัชศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเภสัชกรรมคลินิก ซึ่งจัดอยู่ในกระบวนวิชาเลือกในสาขาวิชา รายละเอียดของรายวิชา (มคอ. 3) ดังเอกสารแนบท้าย
รายละเอียดการฝึกอบรม
1) ภาคทฤษฎี การบรรยาย จำนวน 30 ชั่วโมง โดยมีการบรรยายครอบคลุมเนื้อหาดังต่อไปนี้
| หัวข้อที่ | 
เนื้อหา/กระบวนการ | 
รูปแบบการอบรม | 
ระยะเวลา (ชั่วโมง) | 
| 1 | 
ระบบการให้บริบาลทางเภสัชกรรม 
- ขั้นตอนการให้บริบาลทางเภสัชกรรมในโรงพยาบาล
 
- ระบบการติดตามและส่งต่อการให้บริบาลทางเภสัชกรรม
 
- ระบบสารสนเทศและฐานข้อมูลเพื่อการบันทึกกิจกรรมและ
 ภาระงานในการบริบาลทางเภสัชกรรม 
 
 | 
บรรยายเนื้อหา | 
3 | 
| 2 | 
การประมาณค่าการทำงานของไต | 
บรรยายเนื้อหา | 
1 | 
| 3 | 
โรคไตเรื้อรังและภาวะแทรกซ้อน | 
บรรยายเนื้อหา | 
2 | 
| 4 | 
การพิจารณาขนาดยาสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง | 
บรรยายเนื้อหา | 
1 | 
| 5 | 
การบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง (CKD slow progression, management of CKD complications) | 
บรรยายเนื้อหา | 
1.5 | 
| 6 | 
เภสัชบำบัดในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่มีความผิดปกติของสมดุลน้ำ  เกลือแร่ และกรด-ด่างในเลือด | 
บรรยายเนื้อหา | 
1.5 | 
| 7 | 
หลักการทั่วไปของการบำบัดทดแทนไต | 
บรรยายเนื้อหา | 
1 | 
| 8 | 
การฟอกเลือดทางหลอดเลือดดำ (HD / CRRT) | 
บรรยายเนื้อหา | 
1 | 
| 9 | 
หลักการทางเภสัชจลนศาสตร์และการพิจารณาขนาดยาสำหรับผู้ป่วย ที่ได้รับการบำบัดทดแทนไต | 
บรรยายเนื้อหา | 
1.5 | 
| 10 | 
การบริบาลทางเภสัชกรรมแก่ผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือดทาง หลอดเลือดดำ (Chronic hemodialysis) | 
บรรยายเนื้อหา | 
1.5 | 
| 11 | 
การบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือดทาง หลอดเลือดดำอย่างต่อเนื่อง (CRRT) | 
บรรยายเนื้อหา | 
2 | 
| 12 | 
การล้างไตทางช่องท้อง | 
บรรยายเนื้อหา | 
1 | 
| 13 | 
การบริบาลทางเภสัชกรรมแก่ผู้ป่วยที่ได้รับการล้างไตทางช่องท้อง | 
บรรยายเนื้อหา | 
2 | 
| 14 | 
การใช้ยากดภูมิคุ้มกันสำหรับผู้ป่วยกลุ่มโรคโกลเมอรูลัส และผู้ป่วย ที่ได้รับการปลูกถ่ายไต | 
บรรยายเนื้อหา | 
2 | 
| 15 | 
การบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายไต (Very-early phase management) | 
บรรยายเนื้อหา | 
3 | 
| 16 | 
การบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายไต (Long-term management) | 
บรรยายเนื้อหา | 
3 | 
| 17 | 
การประเมินความคุ้มค่าทางสาธารณสุขในการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง | 
บรรยายเนื้อหา | 
2 | 
|   | 
  | 
รวม | 
30 | 
2) ภาคปฏิบัติ ฝึกปฏิบัติงาน จำนวน 420 ชั่วโมง เป็นการให้บริบาลผู้ป่วยจริงควบคู่ไปกับการเรียนภาคทฤษฎี รายละเอียดของกิจกรรมประจำวันมี ดังนี้
| เวลา | 
กิจกรรม | 
| 08.00 - 12.00 น. | 
กิจกรรมการให้บริบาลทางเภสัชกรรม ดังนี้ 
- รวบรวม/ทบทวนข้อมูลผู้ป่วย
 
- จัดทำการประสานรายการยา
 
- ให้คำแนะนำปรึกษาการใช้ยาแก่ผู้ป่วย
 
- บริการข้อมูลทางยาแก่ผู้ป่วยและบุคลากรทางการแพทย์
 
- ประเมินและจัดทำเอกสารสำหรับผู้ป่วยที่เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยา
 
 
 | 
| 13.00 - 16.00 น. | 
อภิปรายกรณีศึกษากับอาจารย์ประจำแหล่งฝึกร่วมกับดำเนินกิจกรรมการเรียนการสอนตามที่กำหนด ได้แก่ 
- การเรียนการสอนภาคทฤษฎี
 
- นำเสนอกรณีศึกษาจำนวน 2 ครั้ง (สัปดาห์ที่ 8 และ 12)
 
- นำเสนอการวิพากษ์วรรณกรรมปฐมภูมิ จำนวน 1 ครั้ง (สัปดาห์ที่ 4)
 
- ให้นำเสนอหัวข้อวิชาการ จำนวน 1 ครั้ง (สัปดาห์ที่ 6)
 
 
 | 
กำหนดสถานที่ในการฝึกปฏิบัติงาน ดังนี้
| วัน | 
สถานที่ | 
กลุ่มผู้ป่วย | 
| จันทร์ | 
คลินิกผู้ป่วยนอก หมายเลข 26 ชั้น 10 อาคารศรีพัฒน์ | 
Kidney transplantation | 
| อังคาร | 
ห้องไตเทียม ชั้น 10 อาคารศรีพัฒน์ | 
Hemodialysis | 
| พุธ | 
คลินิกผู้ป่วยนอก หมายเลข 26 ชั้น 10 อาคารศรีพัฒน์ | 
CKD (non-dialysis) | 
| พฤหัสบดี | 
หอผู้ป่วยศัลยกรรมพิเศษ 7 | 
Kidney transplantation | 
| ศุกร์ | 
คลินิกผู้ป่วยนอก หมายเลข 26 ชั้น 10 อาคารศรีพัฒน์ | 
Peritoneal dialysis | 
ตารางการฝึกปฏิบัติงานในแต่ละสัปดาห์
ผู้เข้ารับการอบรมจะถูกแบ่งออกเป็น 2 สาย (A และ B) สายละ 2 ท่าน โดยจะฝึกปฏิบัติงาน ดังนี้
| สัปดาห์ที่ | 
สาย | 
กลุ่มผู้ป่วยที่รับผิดชอบเป็นหลัก | 
| 1-4 | 
A , B | 
รับผิดชอบทุกงานร่วมกัน | 
|   | 
* ในช่วงปลายสัปดาห์ที่ 4 มีการประเมินความรู้ | 
  | 
| 5-8 | 
A | 
Hemodialysis/Peritoneal dialysis + CKD | 
|   | 
B | 
Kidney transplant + CKD | 
|   | 
* ในช่วงปลายสัปดาห์ที่ 8 มีการประเมินทักษะ | 
  | 
| 9-12 | 
A | 
Kidney transplant + CKD | 
|   | 
B | 
Hemodialysis/Peritoneal dialysis + CKD | 
|   | 
* ในช่วงปลายสัปดาห์ที่ 12 มีการประเมินทักษะ | 
  | 
| 13-16 | 
A , B | 
เขียนโครงการปฏิบัติงาน และปฏิบัติงานดูแลผู้ป่วย | 
ในช่วง 4 สัปดาห์สุดท้าย ผู้เข้ารับการฝึกอบรมจะต้องเขียนโครงร่างงานบริบาลทางเภสัชกรรม เพื่อนำ เสนอก่อนการดำเนินโครงการจริง ณ หน่วยงานต้นสังกัด
หลักสูตรนี้มีระยะเวลาการฝึกอบรม 16 สัปดาห์ จำนวนชั่วโมงการอบรมรวม 450 ชั่วโมง ประกอบด้วยการสอนภาคทฤษฎีโดยการบรรยาย จำนวน 30 ชั่วโมง และการฝึกปฏิบัติในโรงพยาบาล จำนวน 420 ชั่วโมงโดยเนื้อหาการอบรมทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติของหลักสูตรนี้สามารถเทียบได้กับ
- หน่วยกิตของวิทยาลัยเภสัชบำบัดแห่งประเทศไทย จำนวน 16 หน่วยกิต โดยแบ่งเป็น ภาคทฤษฎี 2 หน่วยกิต (หน่วยกิตละ 15 ชั่วโมง) และภาคปฏิบัติ 14 หน่วยกิต (หน่วยกิตละ 30 ชั่วโมง)
 
- หน่วยกิตต่อเนื่องทางเภสัชศาสตร์ (Continuing Pharmacy Education, CPE) ของศูนย์การศึกษาต่อเนื่องทางเภสัชศาสตร์ สภาเภสัชกรรม ได้จำนวน 30 หน่วยกิต ในส่วนของภาคทฤษฎีโดยการบรรยาย 30 ชั่วโมง